تفسیر سوره بقره آیه 20

يَكادُ الْبَرْقُ يَخْطَفُ أَبْصارَهُمْ كُلَّما أَضاءَ لَهُمْ مَشَوْا فِيهِ وَ إِذا أَظْلَمَ عَلَيْهِمْ قامُوا وَ لَوْ شاءَ اللَّهُ لَذَهَبَ بِسَمْعِهِمْ وَ أَبْصارِهِمْ إِنَّ اللَّهَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ«20»

نزديك است كه برق، نور چشمانشان را بربايد. هرگاه كه (برق آسمان در آن صحراى تاريك وبارانى) براى آنان بدرخشد، در آن حركت كنند، ولى همين كه تاريكى، ايشان را فرا گرفت بايستند. واگر خداوند بخواهد، شنوايى و بينايى آنان را (از بين) مى‏ برد، همانا خداوند بر هر چيزى تواناست.

نكته‏ ها:

منافقان، تاب وتوان ديدن دلائل نورانى و فروغ آيات الهى را ندارند. همانند مسافر شبگرد در بيابان كه در اثر برقِ آسمان، چشمانش خيره شده و جز چند قدم بر نمى‏ دارد. آنان نيز در جامعه اسلامى هر چند گاهى چند قدمى پيش مى‏ روند، ولى در اثر حوادث يا اتّفاقاتى از حركت باز مى‏ ايستند. آنان چراغ فطرت درونى خويش را خاموش كرده ومنتظر رسيدن‏ نورى از قدرت‏هاى بيرونى مانده ‏اند.

هرگاه گفته مى‏شود خداوند بر هر كارى قادر است، مراد كارهاى ممكن است. مثلًا اگر گفتيم فلانى رياضى‏ دان است، معنايش آن نيست كه بتواند حاصل جمع 2+ 2 را 5 بياورد.

زيرا اين امر محال است، نه آنكه آن شخص قادر بر جمع نمودن آن نباشد. كسانى از امام عليه السلام سؤال كردند: آيا خداوند مى‏تواند كره‏ ى زمين را در تخم مرغى قرار دهد؟ امام ابتدا يك پاسخ اقناعى دادند كه با يك عدسىِ چشم، آسمان بزرگ را مى‏ بينيم، سپس فرمودند:

خداوند قادر است، امّا پيشنهاد شما محال است. درست مانند قدرت رياضى‏ دان كه مسئله ‏ى محال را حل نمى ‏كند.

سيماى منافق در قرآن‏

منافق در عقيده وعمل، برخورد وگفتگو، عكس‏العمل ‏هايى را از خود نشان مى‏ دهد كه در اين سوره وسوره‏ هاى منافقون، احزاب، توبه، نساء و محمّد آمده است. آنچه در اينجا به مناسبت مى‏ توان گفت، اين است كه منافقان در باطن ايمان ندارند، ولى خود را مصلح و عاقل مى‏پندارند. با همفكران خود خلوت مى‏كنند، نمازشان با كسالت و انفاقشان با كراهت است. نسبت به مؤمنان عيب‏جو و نسبت به پيامبر صلى الله عليه و آله موذى ‏اند. از جبهه فرارى و نسبت به خدا غافل‏اند. افرادى ياوه ‏سرا، رياكار، شايعه ساز و علاقمند به دوستى با كفارند. ملاك علاقه‏ شان كاميابى و ملاك غضبشان، محروميّت است. نسبت به تعهّداتى كه با خدا دارند بى ‏وفايند، نسبت به خيراتى كه به مؤمنان مى‏ رسد نگران، ولى نسبت به مشكلاتى كه براى مسلمانان پيش مى‏آيد شادند. امر به منكر ونهى از معروف مى‏ كنند. قرآن در برابر اين همه انحراف‏هاى فكرى وعملى مى‏ فرمايد: «إِنَّ الْمُنافِقِينَ فِي الدَّرْكِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ»

پيام‏ ها:

1- منافق در مسير حركت، متحيّر است. «أَضاءَ ... مَشَوْا، أَظْلَمَ ... قامُوا»

2- حركت منافق، در پرتو نور ديگران است. «أَضاءَ لَهُمْ»

3- منافق به سبب اعمالى كه مرتكب مى‏شود، هر لحظه ممكن است گرفتار قهرخداوندى شود. «وَ لَوْ شاءَ اللَّهُ لَذَهَبَ بِسَمْعِهِمْ»

4- سنّت الهى، آزادى دادن به همه است و گرنه خداوند مى‏ توانست منافقان را كر و كور كند. «وَ لَوْ شاءَ اللَّهُ لَذَهَبَ بِسَمْعِهِمْ وَ

أَبْصارِهِمْ»

-----------------------

تفسیر برهان ج 2 ص 224

يَكادُ الْبَرْقُ يَخْطَفُ أَبْصارَهُمْ:امام حسن عسکری فرمودند: و این مثل مردمانی است که به برق آسمان گرفتار شدند اما دیدگانشان را از آن برنگرفتند و چهره هیشان را از آن نپوشاندند تا بلکه چشمانشان از درخشش آن در امان ماند و نه تنها به راه رهایی خود از نور آن برق نگاه نکردند بلکه در آن نور نگریستند پس نزدیک بود که برق چشمهیشان را برباید. آن منافقان نیز گرچه آیات محکم قرآن در پیش رویشان قرار دارد و بر پیامبری تو گواه است و راستی و درستی تو ر در منصوب کردن برادرت علی (ع) به امامت آشکار می سازد و اگرچه معجزه هایی که از تو ای محمد (ص) و از برادرت علی (ع) می بینند پیش چشمشان است و گواهی است بر این امر تو و امر حقیقتی است که هیچ تردیدی در آن راه ندارد با این همه دلایل روشن و نشانه هایی که از قران و از تو و از برادرت علی (ع) می بینند نمی اندیشند.